مقدمه
امروزه در کنار سرمایه های انسانی ، اقتصادی و فیزیکی از سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی نام برده می شود که در بررسی های اقتصادی و اجتماعی جوامع مطرح شده است (مرادی ؛ جلیلیان ؛ کریمی ؛ 1389: 96) . سرمایه اجتماعی بر خلاف سایر سرمایه ها به صورت فیزیکی وجود ندارد بلکه حاصل تعاملات ، هنجارهای گروهی و اجتماعی است (زارعی متین ؛ جندقی؛ توره ؛ 1385 : 33). مفهوم سرمایه اجتماعی که صبغه جامعه شناسانه دارد بستر مناسبی برا بهره وری سرمایه انسانی و فیزیکی و راهی برای نیل به موفقیت قلمداد می شود ( امامقلی ؛ 1390 : 59). در جهان پرشتاب امروز سازمان های زیادی در تلاشند در راستای رسیدن به اهداف سازمانی و اقتصادی و تداوم حیات خویش از الگو ها و شیوه های مختلف بهره مند شده و مزیت رقابتی جدیدی کسب کنند تا از سقوط و واژگونی و خطرات ناشی از دگرگونی های سریع محیطی در امان بمانند ، در عصر حاضر مدیران به منظور دستیابی به توسعه بیش از آن که به سرمایه فیزیکی و انسانی نیازمند باشند به سرمایه اجتماعی نیاز دارند تا از این راه بتوانند زمینه های توسعه سازمان را فراهم آورده راه کامیابی شغلی و سازمانی را هموار سازند ( امیرخانی و آغاز ؛ 1390 : 31-32 ). امروزه سرمایه اجتماعی اساسی برای انتخاب های استراتژیک است ، می تواند تصمیم گیرندگان را مطلع و تحت تاثیر قرار می دهد و حتی تصمیمات آن ها را در داخل و خارج سازمان محدود سازد2006 : 17) Shipilov & Danis; ). بدین لحاظ سرمایه اجتماعی مانند سرمایه های دیگر بستر مناسب برای دسترسی به فرصتها و اهداف زندگی را آماده ساخته، یکی از منابع مهم موفقیت سازمانی و اجتماعی محسوب می شود (معمارزاده ؛ عطایی ؛ اکبری ؛1388: 9 ). در این بخش به بیان تعاریف ، اهمیت و ضرورت ، مدل ها ، عوامل موثر و پیامد های مثبت و منفی متغیر سرمایه اجتماعی می پردازیم .
قبل از آن که وارد بحث مفاهیم و تعاریف سرمایه اجتماعی شویم شایسته است درباره سرمایه و آیا واقعاً سرمایه اجتماعی سرمایه است ؟ مفاهیمی را مبذول بداریم .
2-1-1-1 تعریف سرمایه
درمورد سرمایه آلبرو[1] (2001) آن را اساس ارزشهای آینده می داند ، آن هییر[2] و همکاران (1995) سرمایه را یک منبع عام اعم از پولی و غیر پولی و همچنین ملموس و غیر ملموس می داند. سرمایه به چند گروه طبقه بندی شده است که سرمایه اجتماعی از جمله آنها ست ( زمردیان و رستمی ؛ 1389 : 51) در واقع سرمایه اجتماعی می تواند به عنوان یک مفهومی که نشان دهنده دارایی های غیر مادیست تعریف شود و بدهی است که آن شرایط را برای همکاری بین افراد و یا شرکت ها تحت تاثیر قرار می دهد( Eklinder-Frick ; Torsten Eriksson; Hallén ; 2014 : 1 ).
2-1-1-2 دلایل سرمایه بودن سرمایه اجتماعی
برای اینکه سرمایه اجتماعی به عنوان یک سرمایه شناخته شود دلایل زیادی وجو د دارد که در زیر بیان می گردد :
2-1-1- 3 تعاریف سرمایه اجتماعی
اصطلاح سرمایه اجتماعی نخستین بار در اثر کلاسیک جین جاکوب”[3] به نام مرگ و زندگی” شهرهای بزرگ آمریکایی بکار رفته است ( زمردیان و رستمی ؛ 1389 : 51). همان طور که سرمایه فیزیکی، با ایجاد تغییرات در مواد جهت شکل دادن به ابزارهایی که تولید را تسهیل می کند به وجود می آید و ازجنبه ای ملموس و قابل مشاهده برخوردار است . سرمایه انسانی، با تغییر دادن افراد برای کسب مهارت ها و توانایی هایی به آنها پدید می آید و افراد را توانا می سازد تا به شیوه های جدید رفتار کنند و بنابراین کمتر ملموس بوده و در مهارت ها و دانشی که فرد کسب کرده تجسم می یابد. اما سرمایه اجتماعی ، حتی کمتر از این ملموس بوده و در روابط میان افراد تجسم می یابد و موقعی سرمایه اجتماعی به وجود می آید که روابط میان افراد به شیوه ای دگرگون شود که کنش را تسهیل نماید (ناطق پور و فیروز آبادی ؛ 1385 : 162 ).
کلمن[4] (1988 ) در تعریف سرمایه اجتماعی آن را به عنوان تابع در نظر گرفته و آن را دارای موجودیت واحد نمی داند و معتقد است که ، سرمایه اجتماعی در سازمان های مختلف متفاوت است اما دارای 2 عنصر مشترک : 1- جنبه ساختار اجتماعی و 2-تسهیل اقدامات خاص برای افراد و شرکت ها می باشد( Zheng ; Li ; Wu ; Xu ; 2014 : 489-490 ) . هم چنین کلمن ( 1990 ) بیان داشته واژه سرمایه دلالت می کند که سرمایه اجتماعی همانند سایر اشکال سرمایه ماهیتی زاینده و مولد دارد( Koutsou ; Partalidou ; Rag ; 2014 : 204) ، یعنی ما را قادر می سازد ارزش ایجاد کنیم، کارها را انجام دهیم، به اهدافمان دست یابیم، ماموریت هایمان را در زندگی به اتمام رسانیم و به سهم خویش به دنیایی یاری رسانیم که در آن زندگی می کنیم. وقتی می گوییم سرمایه های اجتماعی زاینده و مولد هستند، منظور این است که هیچ کس بدون آن موفق نیست و حتی زنده نمی ماند (الوانی و شیروانی ؛ 1383 : 17 ).
فوکویاما[5] (1995 ) سرمایه اجتماعی را به عنوان ” توانایی افراد برای کار تعریف شده با هم و برای رسیدن به اهداف مشترک در گروه ها و سازمان ها می داند ” Fu ; 2004 : 19)) بعدها فوکویاما ) 1999) تعریف دیگری از سرمایه اجتماعی ارائه می دهد و می گوید: سرمایه اجتماعی را به سادگی می توان به عنوان وجود مجموعه معینی از هنجارها یا ارزشهای غیر رسمی تعریف کرد. ( زمردیان و رستمی ؛ 1389 : 51)
پیر بوردیو [6]، جامعه شناس فرانسوی، به عنوان اولین دانشمندی که به تجزیه و تحلیل نظام مند مفهوم سرمایه اجتماعی پرداخته است. برای بوردیو ، سرمایه اجتماعی در درجه اول از این نظر که می تواند به سرمایه فرهنگی و اقتصادی تبدیل و موجب حفظ مزیت کلاس در شبکه های نسبتا با دوام شود مورد توجه بود Darcy ; Maxwell; Edwards ; Onyx ; Sherker ; 2014 : 2) ). وی سرمایه اجتماعی را به عنوان تجمع واقعی یا بالقوه منابع تعریف شده و جدایی ناپذیر با در اختیار داشتن یک شبکه پایدار خاص، است که به خوبی شناخته شده ، به خوبی تثبیت شده و دارای یک نوع شبکه ی ارتباطی نهادینه شده مرتبط است تعریف می کند ( Zhengdong ; 2011 : 230 ). از نظر بوردیو سرمایه اجتماعی جمع بالقوه و بالفعلی است که نتیجه مالکیت شبکه ی با دوامی از روابط نهادی شده بین افراد و عضویت در یک گروه برای دستیابی به منابع آن گروه است . بوردیو سرمایه اجتماعی را دارای دو مولفه می داند : نخست به عنوان یک منبع که با عضویت گروهی و شبکه های اجتماعی مرتبط است و دوم میزان سرمایه اجتماعی یک کارگزار خاص به حجم شبکه ی ارتباطی او وابسته است. برای بوردیو سرمایه اجتماعی یک پدیده جمعی است ، حتی اگر از چشم انداز کنشگر به ان نگاه شود ( جهانگیری و شکری زاده؛ 1389 : 109 ).
هاینفان [7]مفهوم سرمایه اجتماعی (1916) را ”حسن نیت، ”رفاقت و دوستی”همدردی متقابل و ”معاشرت و تبادلات اجتماعی در میان گروهی از افراد توصیف کرده است که یک نظام اجتماعی را پدید می آورد ( خورشید ؛ 1391 : 121 ) .
20 – Albero
21 – Anheier
23 – Coleman
درباره این سایت